Ik voel ongemak bij het woord ‘evangelisatie’ en ik weet dat ik daarin niet de enige ben. Mij werd vroeger geleerd dat evangelisatie betekende dat we ongelovigen moesten bekeren tot de ene ware religie, namelijk de mijne. Het komt nu arrogant op mij over en het maakt dat het woord ‘evangelisatie’ besmet is geraakt voor veel ruimtezoekers. Ik ben echter gaan inzien dat evangelisatie weinig te maken heeft met anderen vertellen wat ze moeten geloven.
Prestatiegeloof
Elke vorm van evangelisatie werd in mijn jeugdgroep van de kerk alleen maar aangemoedigd. Als er zielen voor Gods koninkrijk gewonnen konden worden werden we, soms onder sociale druk, aangespoord om mee te doen. En aangezien ik de best mogelijke christen wilde zijn heb ik inmiddels al een indrukwekkende lijst met activiteiten opgebouwd. Van bouwen met World Servants tot het sporten met Athletes in Action; van het werken met kinderen in een derdewereldland tot straatevangelisatie op dorpspleinen en in gevangenissen – ik was erbij en heb het gedaan.
Het probleem is echter dat veel van deze activiteiten waar ik aan meedeed, voortkwamen uit een onderliggende motivatie, namelijk het zoeken naar bevestiging en het ‘erbij horen’. Ze droegen bij aan een bepaalde christelijke identiteit die ik mij eigen probeerde te maken. Ik wilde God (en soms anderen) ervan overtuigen hoe serieus ik Hem wilde gehoorzamen door zoveel mogelijk ‘zielen te winnen voor Zijn Koninkrijk’.
“Ik wilde God (en soms anderen) ervan overtuigen hoe serieus ik Hem wilde gehoorzamen door zoveel mogelijk zielen te winnen voor Zijn Koninkrijk.”
Bekering
Ik ben in het proces van deconstructie en reconstructie bekeerd van mijn eigen evangelisatiedrang en het daarbij horende prestatiegeloof. Ik geloof dat het niet mijn taak is om mensen te bekeren. Dat kan alleen God. Zijn liefde overvalt ons stil en fluisterend, niet zozeer doordat we iemand onze eigen ideeën over God opleggen. Wie zijn wij om mensen te waarschuwen voor een eeuwig brandende hel als ze zich niet bekeren? Waarom zouden wij mensen moeten overtuigen dat God pas van ze kan houden als ze A of B zeggen of doen?
In het klooster waar ik vaak als gast ben zijn de bewoners niet aan het bekeren. Ze zijn minder activistisch en dat past beter bij mij. Ze zijn gastvrij en staan open voor voorbijgangers om hen te laten delen in hun manier van leven maar anderen overtuigen doen ze niet. Je hoeft niet als zij te worden. Het is zoals ik Nelleke Matsinger hoorde zeggen in een interview, ‘gewoon in de ontmoeting vindt God plaats’.[i]
“Het is niet mijn taak om mensen te bekeren. Dat kan alleen God. Zijn liefde overvalt ons stil en fluisterend, niet zozeer doordat we iemand onze eigen ideeën over God opleggen.”
Een nieuwe missie
‘Evangeliseren’ als activiteit doe ik niet meer. ‘Maar wat is dan jouw missie als christen?’ zou je je kunnen afvragen. Brian McLaren geeft in zijn boek 'De grote spirituele migratie' een mooie beschrijving: 'wij mogen mensen uitnodigen voor een oprechte samenwerking met God en de buurt in het grote werk om de aarde te herstellen, bloeiende gemeenschappen op te bouwen, en om eerst het koninkrijk van God en Gods gerechtigheid voor iedereen te zoeken.’[ii] Daar wil ik graag aan bijdragen.
"Gewoon in de ontmoeting vindt God plaats"
Deze blog is geen aanklacht tegen alle missionaire activiteiten die georganiseerd worden in verschillende kerken en jeugdgroepen. Ik heb er ook genoeg positieve ervaringen aan overgehouden. Zo heb ik meer van de wereld mogen zien en ben in aanraking gekomen met armoede en ongelijkheid wat mij een bewuster mens heeft gemaakt. Maar het is ook belangrijk om onze eigen motivatie te onderzoeken. Doen we mee aan evangelisatieprojecten omdat we ons speciaal, uniek en geaccepteerd willen voelen door de groep? Doen we mee met een verborgen agenda zodat we anderen kunnen vertellen wat ze moeten geloven?
Het bekeren van anderen is veilig en makkelijk. Het bekeren van jezelf kan een dagelijkse worsteling zijn. De bekering van mijn activistische prestatiegeloof betekent dat ik leer rusten in Gods aanwezigheid zonder het idee dat ik eerst de juiste woorden moet zeggen of het juiste gedrag moet laten zien. En in relatie tot de ander: ik leer God simpelweg zien in de ontmoeting zonder een houding van ‘mijn geloof is beter dan dat van jou', en zonder de behoefte om de ander te overtuigen om te zijn waar ik ben. Vertrouw erop dat God ook (of: juist) daarin werkt. Als we daar nou eens mee zouden beginnen…
[i] Dit interview lees je in het ND van 21 Juli 2023 - https://www.nd.nl/geloof/geloof/1184105/eventmanager-nelleke-werd-onverwacht-verliefd-op-een-vrouw-he [ii] McLaren, B., ‘De grote spirituele migratie’ (2018), KokBoekencentrum, Utrecht